UĞUR CANBOLAT
AHLAK-I HASENE erleri, sınır çizme konusunda hassasiyet gösteren kişiler arasından çıkar. Bu husus onlar içindin önemlidir zira yapılamadığında en yakınından başlamak üzere ilişkide bulunulan herkesle belirli aralıklarla arızalar yaşanabileceğini bilirler. Yaşamda ilişki trafiği karıştığındaysa gündelik hayat zedelenir, psikolojik sorunlar ortaya çıkar ve toplumsal hayat belli ölçülerde zarar görür. Bu nedenle baştan sınır çizmeyi önemli sayarlar.
Sınır çizmek onlara göre kabalık değildir. Tersine kabalığa ve nobranlığa fırsat vermemek için aralık bırakmamaktır. Ayrıca sınır ihlali her zaman muhatap tarafından yapılmaz. Kişinin kendisinin de bu ilkeye sahip olmadığında sınır ihlali yapıp haddini aşması söz konusudur.
Güzel ahlak yolcuları sınır çizerek hem kendi alanını belirler hem de aynı zamanda muhatabının aşmaması gereken çizgiyi netleştirmiş olur. Böylece önceden önlem almış olur.
Yüce kitabımız Kur’an-ı Kerim’in hakikatli bir talebesi olmaya çalışan yüksek erdem yolcuları “Sırat-ı Müstakim” kavramı ile sınırların belirlendiğine inanır. Her şeyin bir ölçüsünün, çerçevesinin, sınırının olduğunun kabulü demek olan bu kavram hem insanlar arası hem de diğer varlıklarla olan münasebetini düzenler. Hatta güzel ahlak yolcularına göre bu, kişinin kendi adına uyması lazım gelen alanı da ihtiva eder.
Esasen mü’min olmak kurallara tâbi olmak demektir. İlkeler üzerinden yaşamak mânâsına gelir. Bu prensipleri ise vahiy tayin eder. Rabbimiz koyduğu ilkelerle kendisini de bağladığını düşündüğümüz vakit meselenin ehemmiyeti daha da belirginleşir.
Sınır çizmek; kişinin haddini bilmesi ve kulluk çizgisi üzerinde Fahr-i Cihan Efendimizin örnekliğini kılavuz edinerek yaşaması demektir. Yani ölçülülüktür. Hukuka riayettir. Belirsiz alanları belirli hâle getirmektir. Adaletin tesisidir. Kulluğun bireysel alanıdır. Tersi sınırları aşmak her kötülüğü yapmaya ehliyet elde etmek gibi bir anlam taşır ki, bu Hazreti İsa’nın zindanda hücre arkadaşı olan her türlü taşkınlığı yapan, haydutlukta sınır tanımayan, zulümde ileri giden, taciz ve tecavüzlerine mâni olunamayan Barabbas’a benzemek demektir. Yüksek erdem yolcuları buradan alabildiğine kaçarlar.
Güzel ahlak yolcuları kendileri tarafından aşılan sınırın başkaları tarafından kendine hak görüleceği öngörüsü de söz konusudur. Dolayısıyla karşılıklı bir önleyicilik içerir.
Sınır koymak ve bunları korumak güvenlik alanı oluşturur. Kişiye sağlamlık ve psikolojik bütünlük hissi verir. Çatışma ve çelişkilerden âri bir biçimde değerlerle yaşamanın itminan duygusuna taşır. Kendine ve başkalarına duyduğu saygı başkalarına da bunu telkin eder.
Güzel ahlak yolcuları için sınır çizmek kişiyi nedametten korur. Yüz kızartıcı eylemlerden alıkoyar. Suçluluk duygusuyla neticelenecek fiillere set çeker. Dolayısıyla kaygılardan azade kılar. Bu ise öfke, kızgınlık, haset gibi kötücül davranışlara engel olur. Yani ne saldırıyı körükler ne de savunmayı mecburi kılan durumlara sebep olur. Huzur ve sükûnet üzere yaşamasını temin eder.
Ey hakikat yolunun sınır çizmeyi ilke edinen ve ölçüyü esas alan yolcusu!
Eğer sen de güzel ahlak yolcuları gibi selamet üzere olmak istiyorsan önce Allah’ın emrettiği ve O’nun Nebisinin bizlere duyurduğu sınırları öğrenmeli ve bunlara saygı duymalısın. Bunun aynı zamanda evvela kendine olmak üzere tüm varlıklara hürmet anlamına geldiğini unutmamalısın.
Sonradan mahcup olup özür dileyecek hallere sürüklenmemek için sınırlarını belirlemeli ve bunu nezaketle ortaya koyup herkesin bilmesini sağmalısın.
Netliğin karmaşıklıktan kurtaran bir sadelik olduğunu hatırdan çıkarmamalısın. Hem kendine hem de hayatı paylaştığın herkese yaşamı kolaylaştırmak olduğunu bellemelisin. Hayatın acıtıcı psikolojik kötü sonuçlarının temel sebebi olduğunu unutmamalısın. Bu ilke yakın temas içinde bulunduğun aile bireylerini kapsadığı gibi sosyal çevreni de ihtiva eder. Sağduyuyu hâkim kılar. Dolayısıyla sınır ihlali sonucunda oluşan kötülüklerin kurbanı olmaktan hem seni hem gayrıyı korur.
Sınır koymanın kalbin uyanıklığı ile gerçekleşeceğini kabul edip gaflete düşmemelisin.
Zordur belki ama ruhen sağlıklı olmanın önemli bir gereğidir. Dolayısıyla kaçınmamalısın.
Ezcümle; sınır koymanın önce Allah’ın koyduğu sınırları öğrenip uygulamaktan geçtiğini kabul etmeli ve sınırları tam öğrenerek ilkeli yaşamayı hedeflemelisin. Sınır ihlal edenin sınırlarının ihlal edileceğini kavramalısın.
22.05.2025