Tam on beş yıldır hiçbir güç ve kaynağa yaslanmadan kıt imkânlarla ama özgür olarak hayatiyetini sürdürerek yüzlerce faaliyete çevre ayrımı yapmaksızın imza atan ESKADER, Cumartesi günü yapacağı törenle ödülleri sahipleriyle buluşturacak. Mehmet Nuri Yardım ve Şerif Aydemir’den sonra ESKADER’in başkanlığını üstlenen ve başarıyla sürdüren Akıl Fikir Yayınları’nın sahiplerinden Fatma Ersem Yargıcı ile 15.ci yılında ESKADER’i ve ödüllerini konuştuk.
UĞUR CANBOLAT
___
ESKADER yani Edebiyat Sanat ve Kültür Araştırmaları Derneği ne zaman hangi amaçla kuruldu?
-Edebiyat Sanat ve Kültür Araştırmaları Derneğimiz (ESKADER), edebiyatımızı, dilimizi, sanatımızı, kültürümüzü araştırmak ve bu konuda yapılacak çalışmaları paylaşmak ve teşvik edip köklü medeniyetimizi geleceğe taşımak gayesi ile 4 Mart 2008 tarihinde İstanbul Cağaloğlu’nda kuruldu.
Kurucular kimlerdi?
-Muhterem Yüceyılmaz, Şerif Aydemir, Mehmet Nuri Yardım, Bestami Yazgan, Nidayi Sevim, Yusuf Dursun, Nur Hilâl Ünlü, Abdülkadir Süphandağı, Hamit Kardaş gibi kıymetli yazar ve şairler tarafından kurulmuştur.
Alanda faaliyet gösteren başka dernekler varken ESKADER bunlardan farklı olarak nasıl bir misyon yüklendi?
-Öncelikle şunu söylemek gerekir ki ESKADER, kurulduğu yıl olan 2008 yılından beri 15 yıldır faaliyetlerini aralıksız sürdürüyor. Yani oldukça uzun bir süre… Faaliyetleri bilinen, takip edilen köklü bir dernek. Dolayısıyla öncü durumunda diyebiliriz… ESKADER, mütevazı imkânlarla ve samimi duygularla kültür ve sanata kucak açan bir dernek. Kültürel çalışmaları teşvik etmek, köklü medeniyetimizi geleceğe taşımak için edebiyat, kültür, sanat dünyası mensuplarını ve izleyicileri, dinleyicileri bir araya getirmek, toplantılar yapmak görevini uzunca bir dönem tek başına üstlendi.
Neler yapıldı örneğin bu anlamda?
-ESKADER perşembe akşamları Babıali Sohbetleri düzenler, istisnasız her hafta önemli bir toplantıya ev sahipliği yapardı. Ayın, günün önemine uygun olarak yaşayan kültür sanat camiasından büyüklerimize “saygı” ve “vefa” toplantıları, vefat etmiş değerlerimize de “anma” toplantıları düzenlenirdi. Ayrıca hemen hemen ayda bir de edebiyatımızın, tarihimizin veya klasik sanatlarımızın bir sorunu hakkında toplantı yapılırdı. Bu toplantıların tamamında, hatıraları olan pek çok kıymetli zevat, yazar, uzman konuşmacı olarak davet edilir, dinlenir, izleyicilere de söz verilirdi. Onların anlattıklarıyla da sohbet tamam olur ve hatıra fotoğrafı çektirilmesi ile son bulurdu.
Tam olarak hedeflenen neydi?
-Toplantılarda hedeflenen bir nevi bilenlerin bilmeyenlere bilgi paylaşması, köklerimizin geleceğe taşınmasıydı. Hiçbir ESKADER toplantısı diğerine benzemezdi, her birinin yöneticisi ve konusu ve konuşmacıları farklıydı… Ama hepsinin ortak tarafı ve güçlü tarafı sohbet erbabının ve konunun uzmanlarının dinlenmesiydi. Konferans şeklinde olmayan, konuşmacı ile dinleyicilerin neredeyse yan yana olduğu samimi toplantılar çok kişiyi cezbeder ve zaman zaman oturacak yer bile kalmazdı.
Matbuat Âleminden Sanatkâr Çehreler, Beyazıt Ramazan Sohbetleri, Bâbıâli Sohbetleri gibi etkinlikleri hatırlıyorum. Bunlarla istenen sonuçlara ulaşılabildi mi?
-Basın İlan Kurumu ile düzenlediğimiz “Matbuat Âleminden Sanatkâr Çehreler” Basın Müzesi konferans salonunda, TDV ile her sene Ramazan ayında yapılan “Beyazıt Ramazan Sohbetleri” de Ramazan fuar çadırında yapılıyordu. Keza Büyükşehir Belediyesi Kültür A.Ş ile yapılan “Saygı” ve “Anma” toplantıları da daha çok panel ve konferanslar şeklinde Ali Emiri Kültür Merkezi gibi büyük salonlarda düzenlenmekteydi. ESKADER bu iş birlikleri sayesinde, daha geniş mekânlarda edebiyatçı ve sanatçıları daha çok insanla bir araya getirebiliyordu. “Bunlarla istenen sonuçlara ulaşılabildi mi?”, sorusuna çok net cevap vermek mümkün değil Uğur Bey. Medeniyetimiz devasa genişliklere ulaşmış ve hem de derinlerde öylesine defineler saklıyor ki biz bu çalışmalarımızla zerrenin zerresinin zerresi bile olamamışızdır, kanaatini taşıyorum…
Pandemi sonrasında ESKADER etkinlikleri oldu mu? Kısaca bahseder misiniz?
– 2022 yılında bizim yeniden toparlanmamıza vesile olacak toplantıları yapabileceğimiz sabit bir yer bulmakta zorlandık. Türk Edebiyat Vakfı salonunda kıymetli şairimiz Yusuf Bilge’nin vefatının birinci yılında çocuklarının ve sevenlerinin katıldığı bir toplantıyla andık. Yine aynı yerde yaptığımız “Eskaderliler Konuşuyor” toplantısında ise üyelerimiz ESKADER’in etkinliklere başlamasını talep etmişlerdi. Bu nedenle 2023 yılında neredeyse her hafta ama illaki perşembe günleri Akıl Fikir Yayınları’nda haftanın anlam ve önemine uygun konuda veya konuğumuzun hayat tecrübelerini dinlediğimiz sohbet toplantıları düzenlemeye başladık. Kıymetli hocalarımızın kimisini daha yakinen tanıdık kimi hocalarımızın derin bilgisinden yararlandık. Ama demin de söylediğim gibi sizin de bildiğiniz gibi mekânın küçük olması ancak 20-25 kişiyi alması nedeniyle çoğu kez sosyal medyada ilan edemedik afiş bile hazırlamadık.
Kimler davet edildi bu sohbetlere konuşmacı olarak?
Mehmet Cemal Çiftçigüzeli, Prof. Dr. Süleyman Kızıltoprak, Haluk İmamoğlu, Prof. Dr. Cihan Okuyucu, Prof. Dr. Mehmet Maksudoğlu, Oğuz Çetinoğlu, Rahim Er, Masum Aydın, Prof. Dr. Muhammet Sani Adıgüzel, Mürsel Ağaç, Prof. Dr. Ersin Nazif Gürdoğan, Şerif Aydemir, Prof. Dr. Gülper Refiğ, Prof. Dr. Mehmet Zeki Kuşoğlu, İlyas Ceylan, Mehmet Fatih Can, Recep Koçak, Hasan Kocabaş, Prof. Dr. Süleyman Doğan hocalarımız konuşmalarıyla bizi aydınlattılar. Pürdikkat kendilerini dinledik.
Saygı toplantıları umarım unutulmamıştır…
-Elbette unutulmadı. Türkiye’nin önemli hikâyecilerinden sayın Recep Seyhan’ın vefatı nedeniyle bir saygı toplantısı yaptık. Mekân problemini giderebilirsek birçok hayalimiz var bunları hayata geçirmeye çalışacağız.
Bu yılın kültür sanat ödülleri belirlendi mi?
-Evet, 2022 ESKADER Kültür Sanat Ödüllerini belirledik ve 2022’nin Aralık ayında ilan ettik. 23 Aralık 2023 Cumartesi günü de kısmetse ödüllerin dağıtımı bir törenle sahiplerine tevdi edilecek.
Bu ödüllerin tespiti nasıl gerçekleşiyor?
-Yönetim ve denetleme kurulumuz her türlü değerlendirmeleri yapıyor, konularında uzman olan edebiyatçıların, araştırmacıların, yayınevlerinin, edebiyatla ilgili kurum ve kuruluşların tavsiyelerini alıyor, üyelerle istişareler yapılıyor. Ancak ödüllerde çok önemli bir kıstas var, hangi yılın ödülleri belirleniyorsa eser o yıl içinde yayımlanmış olmalı, üstün hizmet ödülleri de yaşayan büyüklerimize veriliyor. Bir de bir ödülü almış sanatçıya, yazara, şaire 2. kez ESKADER ödülü verilmiyor.
Kaç alanda ödül veriyor ESKADER?
-ESKADER ödüllerini tek tip olarak yorumlayamayız. Her sene ödül verdiğimiz alanlar değişebiliyor. Bir dönemler internet haberciliği yeni başlamıştı. Teşvik için Elektronik Yayıncılık ödülümüz vardı. Ödüllendirilmesi gereken eserler gözümüze çarptıkça arttırıyor veya uygun aday eser bulamayınca o alanda ödül vermekten vazgeçiyoruz.
Bu katagoriler hangileri?
– Olmazsa olmazlarımız “Araştırma”, “Deneme”, “Hatırat”, “Hikâye”, “İnceleme”, “Klasik Türk Sanatları”, “Roman”, “Şehir Kültür”, “Şiir” gibi temel alanlar… Tabii ki “Üstün Hizmet Ödülü”
2022 YILI ÖDÜLLERİ
| Araştırma-İnceleme | Üç İsim Dört Mevsim, Dr. Necmettin Turinay, |
| Armağan Kitap | Prof. Dr. Nazım H. Polat Kitabı, Türk Edebiyatı Vakfı ve Editörler Tayfun Haykır, Dinçer Apaydın ve Merve Akbaş |
| Biyografi | Mehmet Genç Bir Âlimin Hayat ve İlim Serencamı, Prof. Dr. Abdullah Mesud Küçükkalay, |
| Çocuk Yayınları | “Kardeş Şehirler Seti”, Diyanet Vakfı Yayınları. |
| Deneme | Seslerden Uzakta, Prof. Dr. Mustafa Kurt |
| Dergi | Şiraze (kitap kültürü dergisi) |
| Düşünce | Avrupa Türkleri Üzerine Düşünceler, Veyis Güngör |
| Gazete Köşe Yazarlığı | Ali Bal, Milat Gazetesi. |
| Gezi | Kendini Arayan Şehir, Ahmet Köseoğlu |
| Hatıra | Cağaloğlu’nda Bir Yayıncı Portresi, Ebubekir Erdem |
| Hikâye | Hasar Raporu, Özlem Metin |
| Kitap Kültürü | Anadolu Mektebi – Prof. Dr. Sami Güçlü. |
| Kitap Yayıncılığı | Post Yayınları. |
| Klasik Türk İslam Sanatları | Dr. Savaş Çevik (Hattat) |
| Kurum | Türk Kültürüne Hizmet Vakfı. (Av. Şerafettin Yılmaz) |
| Müzik | Ender Doğan – İrfan Türküleri. |
| Portre | Kırklanmış Portreler, Fahri Tuna |
| Roman | Ben Gönen’de Doğdum, Salim Nizam |
| Sinema | Tay filmi. Yönetmen Nurullah Yemlihan |
| Şehir ve Kültür | Balıkesir Belediyesi ve Millet Kütüphanesi ile Ahmet Kot. |
| Şiir | Yer Çok ve Adımlarımız, A. Samet Atılgan |
| Televizyon Programcılığı | “Edebiyat Söyleşileri” Ahmet Murat, TRT2. |
| Üstün Hizmet Ödülleri | Prof. Dr. Abdullah Uçman, Prof. Dr. Mertol Tulum, Dr. Aydın Yüksel |
| Özel Ödül | Prof. Dr. Ramazan Şeşen |
2023 ödüllerini ve alanlarını da öğrenebilir miyiz?
– 2023 ödülleri üzerinde çalışıyoruz. Roman, Hatıra, Hikâye, Deneme, Şiir, Düşünce, Araştırma vb pek çok alanda eserleri tespit etmeye çalışıyoruz. 23 Aralık’ta yapılacak 2022 ödülleri töreninde, “ESKADER 2023 Ödülleri” de açıklanacak ve gelecek yılın nisan ayı gibi yine ödül takdim törenimizi planlayacağız, inşallah.
Bu ödüllerin tespitine ideoloji karışmadığı için hakkaniyet dikkatle gözetiliyor diyebilir miyiz?
-Hakkaniyet ölçüsü biraz karışık ve hassas bir konu Uğur Bey, ideoloji karışmadığı kesin… Hakkaniyetli olmak için, devlet olmak, çok sayıda araştırmacıyla bütün eserleri değerlendirmek lazım, biz sadece gözümüze çarpan eserlerden seçim yapıyoruz, ya diğer kıymetli paha biçilmez çalışmalar? Ya da bir esere ödül veriyorsunuz hikâye alanında ama bunun dışında onlarca iyi hikâye var…
Ödüllerin sanatçıları teşvik ettiğini söyleyebilir misiniz?
-Ödüllerin sanatçıları teşvik ettiğini düşünmüyorum çünkü yazarlar, araştırmacılar veya şairler ben ödüle layık bir eser yazayım diye yola çıkmıyorlar, yazar kendisini ifade ediyor ve eser oluştuğunda artık onun görevi bitiyor, takdir etmek iradesi eseri okuyan da bakan da artık… Ödüllendirme, işte tam bu noktada bir tür teşekkür yerine geçiyor. Biz ESKADER olarak diyoruz ki “Elleriniz dert görmesin. Siz yoruldunuz ama bu güzel eseri insanlığa miras bıraktığınız için size teşekkür ederiz.” Bu belki diğerlerini güzel eserler ortaya koymalarında teşvik edebilir. Ne dersiniz?
Üyelerinizle iletişimi nasıl sağlıyorsunuz?
-Eposta, kısa mesaj, sosyal medya üzerinden iletişimi sağlamaya çalışıyoruz. “ESKADER üyeleri” isminde bir whatsapp grubumuz var. Tamamen üyelerin birbirleriyle ve yönetimle haberleşmesi için kuruldu.
Üye olmanın kriterleri var mı ya da kimler üye olabiliyor?
-Adaylar öncelikle başvuru dilekçesi dolduruyor. Yönetim kurulu kararıyla üye olunuyor. Burada kimlik bilgileri, meslek ve iletişim bilgilerini istiyoruz. TC vatandaşları başvurabiliyor.
Sizden önce kimler derneğe başkanlık etti?
-Mehmet Nuri Yardım ve Şerif Aydemir.
Üyelerinizden rahmete kavuşan yazar ve sanatçıları unutturmamak adına neler yapıyorsunuz?
-Üyemiz olup olmadığına bakılmaksızın vefat eden yazar ve sanatçılar için yaptığımız anma toplantılarında kendilerini eserlerini hatıralarda taze tutmak istiyoruz. Kovid öncesinde senede bir kere mevlüt okutuluyordu. Önemli edebiyatçıların yüzüncü, onuncu vb yıldönümlerinde anma toplantıları yapıyorduk. Hem anma hem saygı programlarına ESKADER olarak inşallah yeniden başlarız.
Geçtiğimiz yıl gerçekleşen ödül törenine katılım nasıldı, memnun kaldınız mı?
-5 Kasım 2022 bizim için önemli bir merasimdi, çünkü kutlama, ağırlama pratiklerimizi kaybettiğimiz Kovid sonrası bir dönemde, hem 2019 hem 2021 ödüllerini sahiplerine teslim etmek zorlu bir görevdi. Spiker ve program yapımcısı Harun Yöndem’in sunduğu tören İstanbul THM koro şefi Uğur Kaya’nın mini konseriyle başladı. Zeytinburnu Belediye Başkanı sayın Ömer Arısoy’un da teşrif ettiği törenimizde, edebiyat ve sanat dünyasından pek çok misafirimiz hazır bulundu. Zamanımız keşke daha uzun olsaydı ve ödül sahiplerinin her birini saatlerce dinleyebilseydik. Kısaca rüzgâr gibi geçti. Şimdi 2022 yılı ödül törenimiz var, 23 Aralık 2023 Cumartesi saat 16:00 Fatih Belediyesi Kültür Sanat Merkezinde… Sizleri ve söyleşimizi okuyan edebiyatseverleri törenimize bekleriz…
Genç yazar ve sanatçıları teşvik anlamında neler söyleyebilirsiniz son olarak?
-Sosyal medyada kimse iz bırakmıyor, bırakamıyor… Günlük hızlı kaybolan bir hafıza… Hatıra değeri maalesef yok. Gençlerin sosyal medyaya çok itibar etmemelerini, kendilerini sınırlamalarını, onun yerine zamanlarını, yaşayan kıymetlerimize veya bu kıymetleri anan, hatırlatan insanlara, toplantılara ayırmalarını istiyorum. Sanal sosyal medyada suni bir gündemin parçası olmak yerine insanla uğraşmalarını ve insanlarda bırakacakları değer ve etkinin, kendilerini çok daha mutlu ve ölümsüz kılacağına inanıyorum. Bu nedenle tavsiyem; sosyal medyada kullandıkları zamanın on katını kütüphanelerde geçirsinler… Bol bol okusunlar ama okuduklarını sosyal medyada değil çevreleri ile paylaşsınlar, çevrelerine anlam katsınlar…
20.12.2023